Phần mềm Editing là nội dung nói tới trong bài này. Xoay quanh thị phần ở Hollywood được xác định là chuyên dụng vì những nội dung họ đã phát hành, phim điện ảnh, nội dung truyền hình, tuy nhiên cũng cần biết, Hollywood chỉ là thị trường ngành ngách hay ngành hẹp, bên ngoài còn có cả thế giới rộng lớn như Youtube, Indie, Game Streamer …
NLE – Non linear editing là sản phẩm hệ thống giàn dựng biên tập video hoặc phim dựa trên dữ liệu số hóa hay còn gọi là “Non-destructive editing”
(Trước đây khi sử dụng phim nhựa hay băng nhựa, người biên tập dùng máy dập cắt đoạn cần và vá với nhau qua loại keo dính từ, loại dây phim đó coi như đã bị ảnh hưởng vật lý)
Ở Việt Nam thập niên khoản từ trước 2006, các sản phẩm gói phần mềm editing thường nghe tới để biên tập luôn là phải trên hệ điều hành Macintosh, Final Cut mới dựng gọi là chuyên nghiệp, mới pro, xuất phát đa phần từ ngành truyền hình – sản xuất làm phim quảng cáo TVC, cũng thường nghe tới Edius, Vegas và Avid là một phần của những câu chuyện qua lại khi mà Adobe Premiere quá non trẻ để phục vụ lúc này trong quần chúng ở thị trường khi các nhân sự ở nước ngoài qua làm việc, nhất là thị trường quảng cáo, họ đem theo thói quen từ nước sở tại – gần như chỉ đem theo và nói tới phần mềm, chứ ít ai nghĩ tới cả hệ thống hạ tầng phần cứng phía sau cùng các kiến trúc thượng tầng giúp đẩy cả studio hoạt động.
Vậy cùng tổng hợp và đi tìm xem thử sự thật cái gì là “pro”
1. Avid Media Composer
|
|
Để xác định là “pro” thông thường các video editor thường hay lấy mốc từ các công cụ được sử dụng ở thị trường phim, truyền hình độc đáo và nổi tiếng nhất là Hollywood. Trở lại những thời điểm trước khi internet thay đổi thế giới, thập niên 90. Số hóa dữ liệu nội dung vẫn còn rất mới, ngay cả tại Hollywood và thường chỉ ở định dạng SD (các bạn 8x hẳn còn nhớ đĩa VCD thời bấy giờ ?). Rất nhiều phần mềm biên tập ra đời phục vụ đời sống số hóa mới. Tuy nhiên không cái nào nổi trội ngoài Avid Media Composer ra mắt vào đầu thập niên 90′. |
Đầu đĩa compact disc, có video thì là VCD
Avid cho ra một hệ sinh thái rất bài bản và hấp dẫn, không chỉ có hệ thống lưu trữ mà còn đem tới những phần mềm biên tập audio rất khủng cho ngành công nghiệp: Pro Tools (các plugin có thể kèm như Melodyne luôn rất phổ quát trong giới audio… ) rồi còn Digidesign đem lại biết bao công nghệ phối hợp tuyệt vời. Một mô hình đóng kín hoàn hảo.
Tại thời điểm này, thị trường của Avid được tăng trưởng mạnh mẽ trong ngành phim và các dự án truyền hình. Rất nhiều người dùng chuyển qua sử dụng, các cơ sở hãng phim đầu tư vào hệ thống cả phần cứng và phần mềm Avid Media Composer. Và bao gồm nhiều tư liệu phim ảnh cũ được số hóa để sử dụng với hệ sinh thái mới này, Avid trở thành tiêu chuẩn của Hollywood tận vào đầu những năm 2000.
Đó cũng là lý do mà Avid đến ngày nay vẫn còn được sử dụng nhiều tại các studio ở Hollywood. Các khách hàng sẵn có đã đầu tư vào hệ thống, những người dùng sẵn có và tiếp tục hướng dẫn nhau, tài liệu phổ quát, ít rũi ro, nó trở thành thứ nếu như ai đó tìm việc làm ở Hollywood hãy đảm bảo rằng Avid là công cụ thành thạo nhất mà ứng cử viên phải biết.
Tổng thị trường (thông tin 2014, được lấy mẫu của 1038 người). Nguồn từ Dave Dugdale2.
Apple Final Cut
  |
Final Cut cổ điển (bản 7 về trước, nổi tiếng nhất là bản 5), sau đó thì kể từ phiên bản 7 mọi thứ có vẻ ít được cải thiện từ chính Apple. Sản phẩm đi vào giai đoạn chết hẳn trong 6 năm. Trong 6 năm đó những gì đã xảy ra:
|
Randy Ubillos, sáng chế ra Final Cut Pro cũng là người đã tạo ra vài phiên bản đầu của Adobe Premier, và cũng đưa ra định hướng phát triển Final Cut Pro X
FUN FACT
 |
Kể lại các phiên bản trước đó, cả một huyền thoại, rất nhiều cơ sở hãng truyền hình sử dụng, thay đổi hẳn sang Final Cut Pro Classic, có thể nói tại thời điểm trước khi Final Cut Pro X ra đời, tăng trưởng và thị phần của Final Cut Pro Clasic chả kém cạnh gì so với Avid Media Composer. |
Final Cut Pro X thiếu rất nhiều chức năng để xứng đáng với các studio cần tính chuyên dụng của phần mềm ngày càng cải tiến. Chưa nói đến việc rất nhiều cách làm việc, phần cứng, hệ thống, phần mềm đi theo đã cải thiện rất nhiều trong qui trình giàn dựng biên tập nên để lại nhiều dấu hỏi cho sản phẩm mới này. Khi ra mắt vào năm 2011, Final Cut Pro X không có hỗ trợ Multicam, EDL và XML, không hỗ trợ các file dự án cũ, không hỗ trợ xuất và ghi băng, không có cửa sổ làm việc thứ 2, và còn nhiều thứ nữa …
Apple có thể nói khi cho ra phần mềm mới “X”, đã tự tay tiêu diệt thế hệ Final Cut cũ, gây ảnh hưởng lớn lên rất nhiều các studio đã đầu tư hạ tầng. Làm cho các studio đứng giữa đôi đường lựa chọn: Bỏ hết làm lại từ đầu với phần mềm mới cũng như hạ tầng mới, công nghệ mới đầy đắt đỏ, cũng bao gồm cả huấn luyện lại đội ngũ nhân viên sử dụng. HOẶC phải sử dụng cái thứ phần mềm ỡm ờ mới của Apple.
Cả ngành công nghiệp đã nổi giận…, tất cả quay lưng với sản phẩm Final Cut Pro X. Người ta đã chuyển qua dùng Avid, bao gồm cả các studio đang sử dụng Final Cut Pro Classic, khi chi phí lúc này không phải là một vấn đề.
Hình ảnh thị phần sụt giảm tính tới 2017 của Final Cut Pro X
Có vẻ trước khi biến mất, FCP X cũng có vài phim điện ảnh được dựng trên phần mềm này như Focus và Whiskey Tango Foxtrot.
Tuy nhiên, ngoài Avid trong thị trường chuyên dụng thì Apple vẫn rất thành công với phần còn lại khi mà số đông người dùng trong thị trường không phải là các hãng phim. Những người dùng này là người có sở thích riêng, những biên tập viên chuyên nghiệp không phải là người của ngành phim hay truyền hình.
3. Adobe Premiere Pro
 |
Premiere cũng đã xuất hiện vào từ những năm khi có Avid Media Composer, tuy nhiên nó thực sự đáng để ý là vào khoảng 2003 khi được lập trình lại từ đầu, và đặt tên “Premiere Pro” và cũng như Adobe vươn tới giới phổ thông tiêu dùng hơn là các chuyên gia ngành phim hay truyền hình. “professional” ở đây có nghĩa là số đông sử dụng thành thạo, chuyên gia không phải ở Hollywood. Tuy nhiên khoảng 10 năm sau, Adobe đã thành công khi đưa Premiere Pro vào Hollywood chia sẻ thị phần lớn. Sự kiện đó xảy ra thế nào ? Người ta gọi đó là “Final Cut Pro Fog” là thời điểm khi mà Apple tiêu diệt Final Cut Pro Classic, các studio bị bỏ rơi, người dùng sử dụng không biết làm thế nào tiếp tục sự nghiệp, họ cảm thấy bị lạc lõng. Trở lại Avid ? hay họ dùng cái gì đó thay thế và sử dụng những gì đang có ? |
Sử dụng Premiere Pro
Adobe đã ra sức truyền thông mạnh mẽ tấn công vào mảng thị phần này khi FCP X đang bị tẩy chay. Tuy nhiên nó không phải kiểu phép thuật bụp cái có ngay. Adobe đã đổi mới đưa ra rất nhiều chức năng làm hài lòng chuyên gia sử dụng từng mỗi ngày, rất sáng tạo. Điều này cũng giúp After Effect và Photoshop đang là 2 công cụ không thể thiếu trong ngành hậu kỳ tăng trưởng – vì dù sao các hãng cũng đang sỡ hữu hoặc thuê rồi. Cách thức tính phí mới của Adobe như thuê, giúp giảm gánh nặng tài chính cho các studio mà không cần phải đợi tới lúc giảm giá khuyến mãi khi có các hội chợ truyền thông, truyền hình như Nab nổ ra. Điều này giúp mọi thứ phát triển và Adobe tăng trưởng.
Chưa kể cũng phải nói, Adobe Premier có thể chạy cùng hệ thống hạ tầng với Avid Media Composer và Final Cut Pro Classic. Ngày nay Adobe Premiere Pro còn thêm nhiều tính năng như làm việc nhóm, chia sẻ dự án giúp nhiều thành viên cùng làm việc trơn tru như những ai đã biết khi làm việc với môi trường Avid.
Mặc dù tăng trưởng tốt, tuy nhiên các sản phẩm phim điện ảnh và show truyền hình lớn vẫn chậm rãi khi chuyển sang dùng hoàn toàn sản phẩm của Adobe. Premiere Pro không hoàn toàn chiếm hẳn thị phần tại Hollywood, đâu đó 10% ‘market share’ là phù hợp và vẫn là gói phần mềm biên tập đứng thứ 2 tại Hollywood, tuy nhiên tăng trưởng vẫn đang tiến lên. Bên ngoài Hollywood, Premiere Pro được sử dụng rộng rãi.
4. Các phần mềm biên tập khác (Lightworks, Edius, Pinnacle Studio, Hitfilm, Blackmagic Resolve)
Lightworks được tin dùng ở nhiều phim, như “Pulp Fiction”, “Moulin Rouge”, “28 Days Layer”, “The Kings Speech” và gần nhất “Wolf of Wall Street”. Nó không phải là sản phẩm phổ biến ở Hollywood mặc dầu giá thành tốt.
Vegas Pro, Sony đã bán mảng này, tăng trưởng giờ đang lao xuống dốc, mất thị phần, không được sử dụng nhiều ở Hollywood.
DaVinci Resolve sở hữu bởi Black Magic. Đang tăng cường truyền thông marketing, nhưng được nhận biết chủ yếu vì tính năng chỉnh màu quá sức hấp dẫn và đầy quyền năng. Chi phí giá thành từ miễn phí tới chỉ $300 quả là quá dễ chịu. Không giống các sản phẩm phần mềm khác, giá thành không có ‘plan’ cho thuê.
Vừa rồi DaVinci Resolve tích hợp các mảng mới mua được như Fairlight về audio rất mạnh mẽ chuyên nghiệp. Các phiên bản mới đều có tính năng sử dụng chia sẻ nhóm, là một trong các tính năng vô địch của ngành điện ảnh, truyền hình. Tuy nhiên mảng biên tập của sản phẩm không hoàn toàn tỏa sáng, người dùng đều chỉ ở mức mong đợi, và xem coi ai đủ dũng cảm chuyển qua dùng tạo ra một sản phẩm đi đầu hay chỉ sử dụng cho các sản phẩm tầm trung và vẫn chủ yếu sáng giá ở bộ môn chỉnh màu.
5. Tương Lai Của Các Phần Mềm Biên Tập Giàn Dựng – Editing Softwares
Gần đây mọi sự không tốt liên tục dồn dập tới Avid, như sự kiện sa thải giảm biên chế hàng loạt, rồi giá cổ phiếu lao dốc vào khoảng 2005
Media Composer, Avid cần phải mạnh mẽ hơn trong đột phá đổi mới mà không làm cho người dùng bỏ đi, những người dùng của Avid luôn được đánh giá là cố cựu – bảo thủ, sự nghiệp và đời sống họ dựa vào phần mềm này. Đây cũng là điều ngăn những người trẻ hơn, thế hệ sau tiếp xúc với phần mềm này ở giao diện, cách sử dụng. Vì nói cho cùng, cho dù Avid đang sở hữu thị phần lớn ở Hollywood thì sao ? đó chỉ là thị phần hẹp, còn cả một thế giới lớn bên ngoài Hollywood.
Một ngày nào đó Avid Media Composer có thể không còn nữa, dẹp đi, nhưng cũng như Final Cut Pro Classic, khi các hạ tầng và người dùng với kỹ năng đang gắn chặt vào gói kiến trúc chung Avid này thì việc tiếp tục sử dụng cũng là điều dễ hiểu của các studio, người dùng mới vẫn cứ tiếp tục học Avid Media Composer nếu muốn một công việc ở Hollywood.
Với FCP X của Apple, vẫn đang sử dụng rộng rãi bên ngoài Hollywood, dành cho các người dùng mới chưa nhiều kinh nghiệm khi tiếp xúc giá thành tốt, nhiều công cụ có sẵn để biên tập giàn dựng và ngay trong Appstore.
Nếu học sử dụng FCP X, nó cũng không gây hại, nhưng rất khó để có thể nhận được công việc làm show truyền hình hay điện ảnh thực thụ với phần mềm editing này. Mà thật ra, Apple cũng chả quan tâm vì ngoài Hollywood còn cả 1 thị trường rộng lớn.
Nhìn năm 2014 từ mẫu lấy của learn dslr
Premiere Pro đang tăng trưởng rất tốt, là công cụ editing rất ngon. Các gói cập nhật liên tục ra đời, chạy đa nền Mac và cả PC, và theo những chuẩn mực mà ngành biên tập giàn dựng đều đang sử dụng. Cả gói đầy đủ của nó hỗ trợ nhau không thể tìm được bất cứ phần mềm nào khác có thể cạnh tranh, nó được cài đặt trên mọi máy tính.
Vì do thị phần đang không được chia sẻ thông tin đại chúng giữa các hãng phần mềm hạ tầng về editing. Nên thông tin từ các chi nhánh cung cấp gói phần mềm là cơ sở để tính thị phần. Hoặc có thể mua giá 6 nghìn Mỹ Kim ở đây tài liệu nghiên cứu thị trường thị phần NLE phần mềm dựng
Dĩ nhiên sau khi xét tài liệu, Avid Media Composer là tay chơi lớn chiếm thị phần lớn nhất của ngành hẹp truyền hình và điện ảnh, chiếm tới 80~90% thị phần.
Tuy nhiên khi ra khỏi ngành hẹp này, Adobe trở nên rất phổ chúng và sau đó là FCP X. Có thể nói Adobe đáng được giải thưởng làm cho người ta chuyển qua dùng, ngày càng nhiều chuyên gia ở Hollywood đang chuyển qua dùng Adobe Premiere Pro hơn là Media Composer hay Final Cut Pro X. Bom tấn Dead Pool là phim gần nhất đã biên tập giàn dựng trên Adobe Premier
Điều đáng chú ý là Media Composer đang không tăng trưởng. Người dùng chỉ mua cập nhật khi nào cần, họ không mua mới phiên bản vì các sản phẩm mới không thật sự giúp tạo ra đột phá trong việc sử dụng công cụ. Tuy nhiên những studio này lại liên tục mua mới gói phần mềm của Adobe là Creative Cloud, rất nhiều.
Hollywood không phải là nơi duy nhất để phát triển sự nghiệp, truyền hình hay điện ảnh cũng chẳng phải là thứ duy nhất để làm hành trang kể truyện – visual story telling. Sử dụng kỹ năng của chính mình vào mọi thứ là lời khuyên, Youtube chẳng hạn, internet thay đổi thế giới. Làm mới và mạnh mẽ hơn chính mình vào các phần mềm thật sự đem lại giá trị tốt nhất cho thứ mình mong muốn. Học nhiều công cụ hơn, ngày mà chỉ biết sử dụng mỗi một công cụ phần mềm đã không còn nữa. Càng biết nhiều, càng phát triển.
